Emirat Ras al-Chajma może się pochwalić imponującym dziedzictwem archeologicznym i bogatą historią kultury. Obszar ten przyciągnął osadników unikalnym połączeniem czterech różnych krajobrazów występujących w Zjednoczonych Emiratach Arabskich: majestatycznych gór, przybrzeżnych plaż, lasów namorzynowych oraz pustyni.

Interakcja tych czynników geograficznych w połączeniu ze strategicznym położeniem Ras al-Chajmy u ujścia Zatoki Arabskiej ukształtowała bardzo szczególne dziedzictwo tego emiratu. Wykopaliska archeologiczne ujawniły, że zaawansowane społeczności handlowe funkcjonowały w tym regionie od 5000 r. p.n.e.

Ta bogata historia sięgająca epoki brązu sprawia, że Ras al-Chajma jest jednym z niewielu miejsc na świecie, które jest nieprzerwanie zamieszkiwane od ponad 7000 lat. Znany przez wieki jako Julfar (Dżulfar), Majan lub Al Seer, emirat Ras al-Chajma przez całą starożytność stanowił jeden z najważniejszych ośrodków handlowych i rynków w regionie.

Położenie na zbiegu najbardziej uczęszczanych morskich szlaków sprawiło, że emirat był znany kupcom z całej Zatoki Perskiej. Zapisy historyczne wskazują, że mieszkańcy Ras al-Chajmy już w X wieku odbywali dalekie podróże – między innymi do Bombaju, Chin i na Zanzibar.

Położenie Ras al-Chajmy sprawiło, że była ona cennym terytorium dla wielu najeżdżających potęg. Osiemnaście historycznych fortyfikacji, zamków i wież świadczy o burzliwej historii, w ciągu której Ras al-Chajma była okupowana lub atakowana przez Sasanidów, islamskie klany z Zatoki Perskiej, Portugalczyków, Holendrów i Brytyjczyków.

Historia Ras al-Chajmy staje się bardziej wyrazista wraz z przybyciem klanu Qawasim – rodu tak wpływowego, że nie tylko zjednoczył on dużą część Emiratów Północnych, ale także stworzył jedną z najsilniejszych flot, jakie kiedykolwiek widziano w tej części regionu.

Przybycie Brytyjczyków wpłynęło na sytuację polityczną szejkanatów arabskich i zapoczątkowało wiele zmian. Zmiany te doprowadziły w końcu do zjednoczenia siedmiu emiratów w latach 1971–1972, a połączenie to jest obecnie znane jako Zjednoczone Emiraty Arabskie.

Miłośnicy historii podróżujący do Ras al-Chajmy będą mieć w zasięgu ręki skarbnicę stanowisk archeologicznych, tylko czekających na to, by ożywić przeszłość.

Lokalne plemiona

Społeczeństwo Ras al-Chajmy można uznać za społeczeństwo plemienne, w którym plemiona dzielą się na trzy główne kategorie – górskie, morskie i pustynne. Do każdej kategorii można przyporządkować kilka plemion.

Można je rozróżnić po ich mowie, ponieważ każde plemię ma swój specjalny dialekt. Z tych dialektów najtrudniejszy do zrozumienia jest dialekt plemienia górskiego. Nawet innym miejscowym trudno jest go zrozumieć, ponieważ rodzimi użytkownicy zmieniają kolejność liter w każdym słowie lub wymawiają je w pewien zakodowany sposób.

Plemiona górskie
Al Shehhi, Al Hebssi, Al Dohoori

Plemiona pustynne
Al Khatiri, Al Shamsi, Al Kitbi

Plemiona morskie
Al Ali, Al Zaabi, Al Tenaiji

Arabskie tradycje i dziedzictwo

Folklor, muzyka ludowa i taniec odgrywają ważną rolę w całych Zjednoczonych Emiratach Arabskich, a już szczególnie w Ras al-Chajmie. Te przekazywane z pokolenia na pokolenie tradycyjne formy sztuki wyrażają społeczne, etyczne i estetyczne wartości lokalnej społeczności.

Liczący sobie wiele setek lat taniec zwany al wahabiyya to tradycyjna sztuka, która jest unikalna dla Ras al-Chajmy. Taniec al wahabiyya jest wykonywany przez grupę tancerzy i bębniarzy w ramach specjalnych okazji, w dni świąteczne i na przyjęciach weselnych. Jest on oparty na piosence w trzech częściach, a bębniarze stoją pomiędzy dwoma rzędami tancerzy.

Jeden z wykonawców recytuje i powtarza wers poezji, który inni następnie zapamiętują i powtarzają, po czym oryginalny wykonawca recytuje kolejny wers. Przy akompaniamencie bębniarzy rytm narasta i powtarza się, a tancerze poruszają się tam i z powrotem zgodnie z nim.

Przez dziesięć minut rzędy zbliżają się do siebie, aż do zakończenia tańca. Al wahabiyya, wykonywana w tradycyjnych kostiumach i z akcesoriami, to magiczny wgląd w arabskie dziedzictwo. Jeśli będziesz mieć okazję zobaczyć ten taniec na żywo, koniecznie ją wykorzystaj!

Starożytność

Okres Ubaid (5500–3800 r. p.n.e.)

Jest to najstarsza znana dotychczas epoka w historii Ras al-Chajmy. W pobliżu miejscowości Al Jazeerah Al Hamra odkryto ogromne ruiny struktur i zewnętrznych dachów. Ruiny te świadczą o wczesnej działalności człowieka na tym terenie.

Ponadto na tym samym obszarze znaleziono pozostałości ceramiki, koraliki, sieci i narzędzia kamienne. Stanowią one solidny dowód na wczesną obecność beduińskich mieszkańców pustyni, którzy zimą zamieszkiwali wybrzeże. Szczątki ceramiki przypominały garnki i naczynia gliniane znalezione w Mezopotamii w tym samym okresie, co wskazuje na bezpośrednie kontakty handlowe między tymi dwoma obszarami. W rejonie Khatt odkryto również miejsca o historycznym znaczeniu, w których zachowały się granitowe narzędzia z tej samej epoki.

Okres Haffet (3200–2600 r. p.n.e.)

Era ta jest znana z ruin grobów i miejsc pochówku, które były budowane w wysokich górach. Grobowce były wykonane z miejscowego kamienia, miały kształt uli i składały się z jednego lub dwóch małych pomieszczeń. Odkryto je na obszarach Khatt, Wadi al-Bih, a także w Wadi al-Qarw.

Cywilizacja Umm al-Nar (2600–2000 r. p.n.e.)

Cywilizacja Umm al-Nar rozwijała się w połowie trzeciego tysiąclecia p.n.e. Był to prawdopodobnie najważniejszy okres w rozwoju cywilizacji w ZEA. Dowody wskazują, że w tym okresie kwitł handel między Mezopotamią a obszarem południowo-wschodniego Iranu (ang. Valley of Inds). Razem obszary te stanowiły rozległą i rozbudowaną sieć dalekosiężnego handlu, szczególnie w zakresie wysokiej jakości ceramiki, z której słynęły. Okres ten znany jest z zaokrąglonych struktur grobowych, których zewnętrzne ściany zbudowane były z gładkich grawerowanych i polerowanych kamieni. Każdy grób podzielony był na pomieszczenia i służył do pochówku całych pokoleń. Archeolodzy odkryli w tych grobach szczątki ponad stu ciał. Największy grób został znaleziony w rejonie Shamal i ma 14,5 metra średnicy, a na froncie znajduje się kamień z wyrytym obrazem ludzkiej stopy. W 1988 roku odkryto kolejny grób w dolinie Menaie w północnym rejonie Ras al-Chajmy.

Okres kultury Wadi Suq (2000–1600 r.

p.n.e.) Najbardziej niezwykłe znaleziska archeologiczne tej epoki to 15 ogromnych grobów w rejonie Shamal, składających się na największy cmentarz w epoce prehistorycznej. W 1976 roku kolejne groby odkryto także w Ghaleelah, Al Qirm, Al Rams, Qarn Al Harf, Khatt i Athan. Prace wykopaliskowe i badania były tam realizowane w latach 1985–1990. Większość grobów z okresu Wadi Suq była ogromna i zbudowana nad ziemią. Ich fundamenty zostały zbudowane z kamienia wapiennego. Rzeczy osobiste i pozostałości znalezione w tych grobach są obecnie wystawione w Muzeum Narodowym w Ras al-Chajmie. Należą do nich malowane kubki, pojemniki i kamienne patelnie o zygzakowatych wgłębieniach, a także garnki z pokrywkami, osobista biżuteria (koraliki), metalowe narzędzia i broń.

Późna epoka brązu (1600–1250 r. p.n.e.)

Więcej światła na drugą połowę drugiego tysiąclecia p.n.e., czyli późną epokę brązu, rzuciły badania osady w rejonie Shamal, która została częściowo odsłonięta w ramach niemieckiego projektu Uniwersytetu w Getyndze. Osada, wybudowana u stóp wznoszących się gór, wykazywała ślady zabudowy w stylu „arisz”, typowym dla Zjednoczonych Emiratów Arabskich jeszcze 50 lat temu. Duża ilość muszli i kości ryb odkrytych na tym obszarze wskazuje, że ludzie polegali na dostępie do wody, prawdopodobnie w niewielkiej odległości od osady. Daktyle i kości zwierząt odkryte na tym obszarze sugerują, że rolnictwo było również powszechne w tym okresie.

Epoka żelaza (1200–300 r. p.n.e.)

Wgląd w epokę żelaza dawały tutaj głównie znaleziska z południowej części Ras al-Chajmy, gdzie odkryto szereg grobów. Niektóre z nich były podłużne z czterema pomieszczeniami, inne miały kształt podkowy, a jeszcze inne były w kształcie koła. Archeolodzy odkryli w nich malowane patelnie i dużą liczbę grawerowanych i zdobionych garnków wykonanych z chlorytu. Jednym z najbardziej znaczących odkryć był kamień z wyrytym na nim rysunkiem feniksa. Rysunek tego legendarnego ptaka przypominał te malowane w asyryjskich pałacach w północnym Iraku. W północnych rejonach Ras al-Chajmy znajdują się dwie osady w kształcie wzgórz. Osada w Khatt została odkryta w 1968 roku. Druga zaś znajduje się w Shamal.

Okres hellenistyczny i partyjski (300 r. p.n.e. – 300 r. n.e.)

Ślady późniejszego okresu przedislamskiego, zwanego hellenistycznym i partyjskim, są widoczne również w północnych obszarach. Projekty badawcze rozpoczęte przez Departament ds. Starożytności i Muzeów doprowadziły do odkrycia historycznych pozostałości w północnych i południowych dzielnicach Ras al-Chajmy. W miejscach tych znajdują się pojedyncze grobowce i ponownie wykorzystane stare groby odnalezione w Shamal, Asimah oraz Wa’ab / Wadi Muna’i.

 

Okres okupacji sasanidzkiej (300 r. n.e. – 632 r. n.e.)

Pozostałości z czasów okupacji sasanidzkiej w Ras al-Chajmie są obecnie coraz bardziej widoczne. Zespół badaczy założył na wyspie Hulaylah niewielkie stanowisko archeologiczne, w miejscu, które było okupowane w okresie sasanidzkim. Także w Khatt znaleziono ostatnio dwa inne miejsca o wartości historycznej. Najbardziej znaczącym odkryciem z tej epoki – poczynionym podczas trzyetapowego procesu badawczego – była sasanidzka cytadela. Zbudowano ją głównie po to, by zachować pełną kontrolę nad żyznymi równinami na północy Ras al-Chajmy. Zabytek ten został opuszczony w momencie przyjęcia islamu na obszarze ZEA. Zarówno w przypadku wczesnego, jak i późniejszego okresu islamu Ras al-Chajma jest najważniejszym emiratem pod względem dziedzictwa archeologicznego. Pozostałości z wczesnych wieków islamu są dobrze zachowane w Kush i na wyspie Hulaylah.

 

Era Abbasydów (750–1250 r. n.e.)

Ten okres historii to przede wszystkim zjednoczone Imperium Islamskie i ogromna ekspansja handlu z Azją Wschodnią. Ucieleśnieniem cech tej epoki były niewielkie obszary w Zatoce Perskiej. Obecność dwóch z tych obszarów w Ras al-Chajmie pomogła jej odegrać wielką rolę jako tętniący życiem szlak handlowy we wczesnej erze islamu. Jednym z takich miejsc był Al Khoush – zamek opuszczony przez Sasanidów w czasie islamskiej ekspansji na tym terenie. Został on ponownie zajęty przez ludzi, którzy mieszkali w nim przez następne siedem wieków. Drugie miejsce znajduje się na wyspie Hulaylah. Znajdowała się tam konstrukcja wykonana z liści palmowych. Ruiny są nieliczne i niewyraźne, jednak uważa się, że mają duże znaczenie historyczne. Oba miejsca były znane jako część miejscowości Julfar, która była starym miastem dobrze znanym muzułmańskim podróżnikom i geografom. Na tych dwóch obszarach znaleziono ceramikę abbasydzką i chińskie naczynia porcelanowe importowane z Iraku i innych miejsc. Pozostałości te pokazują nam, jak głęboko mieszkańcy miasta Julfar byli w tamtych czasach zainteresowani handlem i zaangażowani w jego realizację.

 

Późna era islamu (XIV–XIX w.)

W połowie XIV wieku Kush i wyspa Hulajlah były opuszczone. Ludzie zaczęli osiedlać się na piaszczystych plażach w pobliżu wybrzeża. Obszar ten nazywany był Julfar. W 1968 roku odkrył go słynny archeolog Piatris. Wiele wypraw archeologicznych zostało oddelegowanych na ten teren z Francji, Wielkiej Brytanii, Japonii i Niemczech. Wszystkie one wykazały, że Julfar był rozległym obszarem zaludnionym od XIV do XVII wieku. Miasto zostało zbudowane z wypalonych cegieł mułowych i zabezpieczone murem z tego samego materiału o grubości 2,5 metra i wysokości 4 metrów. Był to główny ośrodek handlu w dolnej części Zatoki Perskiej. Julfar słynął z rozległego i kwitnącego handlu z odległymi obszarami. Pozostałości porcelany i ceramiki z tego miejsca były importowane z krajów arabskich i europejskich. Było to rodzinne miasto słynnego arabskiego żeglarza, Ahmada ibn Majida, który był także nazywany „Lwem mórz”. Julfar słynął z wysokiej jakości ceramiki tworzonej w Shamal i dolinie Haqeel, które były jednymi z głównych ośrodków wytwarzania i dystrybucji naczyń ceramicznych we wszystkich krajach Zatoki Perskiej. Przemysł garncarski miał się świetnie przez ponad 500 lat; ostatni piec garncarski został opuszczony w dolinie Haqeel dopiero 30 lat temu.

 

Historia najnowsza (XIX – XX wiek)

Także historia najnowsza (XIX i XX wiek) jest dobrze przedstawiona w Muzeum Narodowym w Ras al-Chajmie. W ostatnich latach Departament ds. Starożytności i Muzeów przeprowadził kilka badań, aby zgromadzić dane na temat tradycyjnego budownictwa. Podczas badań wzięto pod uwagę 75 stojących wież zbudowanych z cegły mułowej lub kamienia i zaprawy. Z kolei w ramach ostatniego badania dotyczącego istnienia starych meczetów zlokalizowano ponad 20 obiektów, które były starsze niż 30 lat. Następnie zostały one zarejestrowane, włączone do planów i sfotografowane przez belgijski zespół badaczy. Budowle te odzwierciedlają unikalną i ważną tradycję architektoniczną budynków religijnych w Zjednoczonych Emiratach Arabskich w ogóle, a zwłaszcza w emiracie Ras al-Chajmie.

visitrasalkhaimah